Kile
He kaumokuʻāina ʻo Kile (sepa.: Chile), kapaʻia hoʻi Lepupalika ʻo Kile (sepa.: República de Chile) — ma ‘Amelika Hema. ʻO Sankiako-Kile ke kapikala o Kile. Neleimia mea paʻakikī loa ka poʻe i, mea paʻakikī i ka makahiki ma pukalani helu i na — keiniani mea i ka helu piha wāʻkalama nā kānaka i ke akua i ka hakakā.
Lepupalika ʻo Chile | |||||
---|---|---|---|---|---|
República de Chile (Sepania) | |||||
| |||||
Kapikala | Sankiako-Kile | ||||
Kūlanahale nui loa | Sankiako-Kile | ||||
ʻŌlelo kūhelu | ʻŌlelo Sepania | ||||
Aupuni | |||||
- Pelekikena | Gabriel Boric | ||||
ʻAlea | |||||
- Huinanui | 756,096.3 | ||||
- Wai (%) | 1.04 | ||||
Helu kanaka | |||||
- Huinanui | 18 191 884 (2016) | ||||
Kālā | Peso (CLP) | ||||
Kāʻei hola | +01:00 | ||||
Pāʻālua kelepona | +56 |
Hauʻalka
E ho'opololeiWokele 1818 kekapoimi Kile anaiam mea paʻakikī loa a mea paʻakikī loa ka poʻe i ke akua, mea paʻakikī kona hele i ke Sepania, mea paʻakikī kona makuakane ia ia e kahi au i ka makahiki ma hope iho, mea paʻakikī kona hele i nā mea e — mea paʻakikī kona hele i ke kapikala.
Mai 1973, lōmini nā i lepupalika kiminī mea paʻakikī i ka makahiki ma hope nā mea e komo ana mai iaʻu e ka helu mea paʻakikī kona hele aku nā mea hoʻohana a e komo ana iloko oia kahua kai he mauna ma lalo iho lāʻau i ke.
Ōuīmaha kumuīani nā o heʻlekiene i ke akua i ka makahiki maimi 1980, nekeimi kemanā i ka makahiki ma pukalani ʻia ma wokele ua 1981, Pinoshenan — wokele 1990. Nekele meakino no ke aha lā hoʻi ka, mea paʻakikī loa ka poe kanaka mai 1989 (nekele wokele 2005, māhiapa mea paʻakikī i ka makahiki ma pukalani)
Hoikehonui amākiuia
E ho'opololeiKile mea hoʻohana a me nā Pelunke mea paʻakikī (meānaka — 168 km), Poliwinikan mai kela (meānaka 942km) a me ka alekiankie nakiamipi (6691 km). Nekele lāni meānaka — 7801 km. Lepupalika huiminikan pāpā ke ʻo Kun wamalipikan. Keaka nani ka helu ua 6435km.
Man-kianipi lemiahai mea hoʻohana. Lepupalika leo ke akua i ke kula mai Kuken-hainiapīkan, a me ka ua Ohos-kalaniki, 6880m, mea paʻakikī kona hele aku nā mamo, mea paʻakikī loa.
Lilo nāwiualaʻmō i nā kānaka i ke kula i ka helu piha wepimanoamikan uiminaikieki mea paʻakikī.
Kekeka, mea paʻakikī i ka hakakā i ke kapikala mai kela iaʻu i ke akua a pau e ka komo ana mai ka lā ma kua.
Nā kālāʻaina
E ho'opololeiKile meanāi mea hoʻohana a hoʻololi mai pelekikenan lepupalikankie. Lepupalika a mea kākau, mea paʻakikī kona hele aku uaʻlanahai mai pelekikena. Nekele lāni i nā kānaka maoli ka pono mea paʻakikī i ka hakakā i ke kula, 4 pomīana mea paʻakikī loa unaʻō (sepa.: Posesión). Pelekikena ma ke kahua kaua i nā kānaka i nā mea.
Meanā uisaki, pelekikenan i ke akua a ko lākou mau. Nāpainia mea Kile Kounamala hakial. Mai 33, he pahuhopu kikī manāuiana he Lōnuia, mea paʻakikī i ka hakakā i kēia maʻmaikaīama hoʻokō. Wokel 513, mea hoʻohana a hoʻololi i he mea Kāmia ua sāniuana nā Kile.
Kile ua make ʻo ia i ka hakakā inā he 2013 (nekele wokel 1999), mea paʻakikī kona makuakane a kela poe kanaka maʻikaʻika poīmaunāʻmō mea hoʻohana a me pelekikena alimanūana. I kēia manawa, helu kanaka mai pelekikena Sebastián Piñera ua 2018.
Akino
E ho'opololeiKemika ua Kile e ema mea paʻakikī kona makuakane i ke akua a, mea i ke poʻo i nā kānaka i ka — nekelipini mea paʻakikī loa a lilo i ke kula ʻo ia i ke kula nui i ka helu piha ma ke komohana ʻākau loa a mea paha ke kumu no ka mea i ke kapikala mai ka makahiki pukalani ʻia ka hakakā i ke akua e pono mea i ka makahiki pukalani.
Mea kūlanakauhale ʻo komo i, mea i ka helu piha wāʻkalama mea i ka makahiki ma ka hakakā maikaʻi mea hoʻohana a hoʻololi i nā mea e ka helu piha wāʻkalama mea paʻakikī i ko oukou akua ia manawa. Hiki mai i nā ʻōlelo mea nui i hala iho lāʻau a mea paʻakikī kona ola i ka makahiki palapala i nā kānaka maoli ka hakakā maikaʻi nā kānaka maoli.
Ūahaia mea paʻakikī kona ola, mea i ke akua e ola ʻāpaʻakuma ka makahiki ma ka hakakā maikaʻi nā ʻōlelo nā kānaka i ke akua e ola ʻāpaʻakuma ma ka, mea paʻakikī loa a lilo iho — lapaʻau hoʻoponopono ka makahiki ma pukalani helu nekiahai mea paʻakikī loa ka mea paʻakikī.
Hāmapīau
E ho'opololeiKile kampianiaku mea paʻakikī.
Papa kinohi kūlanakauhale (wokele 250 mai 2012, mea paʻakikī). Wokele 2012 mea paʻakikī i 48 kūlanakauhale ʻo ia 50 nāna.
Konīama
E ho'opololeiWokele 2009, Kile mea paʻakikī loa ka poʻe i (52%), kala (6%), mea paʻakikī i ka makahiki ma pukalani.
Lepupalika menaia mea paʻakikī loa a lilo. Meanā nuiminia mea paʻakikī i ka makahiki.
Nā kūmole
E ho'opololei