|
'O Kaka Ho'omana IudaioIukaio (Hebero: יהדות, ''Yahadut''; Inoa kahikohiko Hebero יהודה, ''Yehudah'', "Judah", mai ka Helene Ἰουδαϊσμός ''Ioudaismos'') he ho'omana lāhui me he moʻo hoʻomana, moʻomeheu, kānāwai o nā kanaka IudaioIukaio. ʻO Ka Hoʻomana IudaioIukaio he hoʻomana berita me Ke Akua i hoʻokahua ʻia e nā Pua o ʻIseraʻela no nā poʻe Kiu. He mau liwele a poʻoʻōlelo, nohona, noʻonoʻo akua, a nā ʻano o ka hoʻonohonoho ʻana kā ka Hoʻomana IudaioIukaio. He ʻāpana wale ka Torah i ka poʻoʻōlelo nui aʻe, o ka Tanakh, ai ʻole ka Baibala Hebero, a he nohona i aʻoaʻo walaʻau ʻia mai nā poʻoʻōlelo ʻē aʻe e like me ka Midrash a me ka Talmud. Me he akahi a 14.5 a 17.5 miliona mau poʻe IudaioIukaio ma ka honua, ka Hoʻomana nui 10 ma ka honua.
Ua hoʻomaka ʻia ka Hoʻomana IudaioIukaio ma ka Hikina Waena i ka Wā Keleawe. Ua liliuewe mai nā hoʻomana ʻIseraʻela kahiko akahi a ka makahiki 500 BCE, a ʻo ka Hoʻomana IudaioIukaio kekahi o nā hoʻomana akua kahi mua. Ua kapa ʻia nā poʻe Hebero a me nā poʻe ʻIseraʻela i he mau "IudaioIukaio" i nā puke hopena o ka Tanakh, e like me ka Puke o ʻEsetera, me ka inoa pani o IudaioIukaio na "Nā pua o ʻIseraʻela". Ua alakaʻi nā nohona, nā waiwai, a me nā puke kapu o ka Hoʻomana IudaioIukaio i nā hoʻomana ʻAberahama ʻē aʻe, e like pū me ka Hoʻomana Kristiano a me ka Hoʻomana Mohameka.
He poʻe lāhui hoʻomana kō nā kanaka Kiu, me he poʻe i hānau IudaioIukaio a nā poʻe i lilo IudaioIukaio. Ma 2015, akahi 14.3 miliona i helu ai mai ka lehulehu piha o nā IudaioIukaio, ai ʻole 0.25% o ka lehulehu piha o nā poʻe i noho ai ma ka honua. Noho akahi a 43% o nā Kiu a pau ma ʻIseraʻela a he 43% aʻe ma ʻAmelika Hui Pū a me Kanaka, ka hapa aʻe ma ʻEuropa, a nā hapa ʻuku o nā wahi e like me ʻAmelika LatinaLākina, ʻAsiaʻĀkia, ʻApelika, a me Nūholani.
|
